برگردان شین میم شین
دایرة المعارف مارکسیستی بحران جوانان سوسیالیستی ـ کارگری آلمان
4
بحران اقتصادی 1929
بحران اقتصادی 1929
• در 24 اکتبر سال 1929 در روز معروف به «پنجشنبه سیاه» بازار ارز (بورس) نیویورک را وحشت فراگیری فراگرفت.
• پس از سال ها رونق اقتصادی ناگهان حباب بورس بازانه غول آسائی تشکیل شد.
• ارزش سهام بطرز هراسناکی تنزل یافت.
• روز بعد بازار ارز آلمان فروپاشید.
• از همین رو ست که در کتب تاریخ آلمان از «جمعه سیاه» سخن می رود.
• اندیس سهام داو جونس آمریکا از قله ارزشی خود (381 پوئن در سپتامبر 1929) به قعر دره ارزشی اش (41 پوئن در ژوئیه 1932) سقوط کرد.
• این امر برای اکثر قریب به اتفاق بورس بازان به معنی خانه خرابی مطلق بود و برای بانک ها به معنی ورشکستگی تام و تمام.
• پس از سال ها رونق اقتصادی ناگهان حباب بورس بازانه غول آسائی تشکیل شد.
• ارزش سهام بطرز هراسناکی تنزل یافت.
• روز بعد بازار ارز آلمان فروپاشید.
• از همین رو ست که در کتب تاریخ آلمان از «جمعه سیاه» سخن می رود.
• اندیس سهام داو جونس آمریکا از قله ارزشی خود (381 پوئن در سپتامبر 1929) به قعر دره ارزشی اش (41 پوئن در ژوئیه 1932) سقوط کرد.
• این امر برای اکثر قریب به اتفاق بورس بازان به معنی خانه خرابی مطلق بود و برای بانک ها به معنی ورشکستگی تام و تمام.
5
فروپاشی جهانشمول
• فروپاشی بازار ارز و سیستم مالی فقط آغاز فاجعه بود.
• به دنبال آن، تولید صنعتی در سراسر جهان در هم شکست.
• در امد ملی آلمان در فاصله سال های (1929 ـ 1932) 40 درصد و درآمد ملی آمریکا 58 درصد کاهش یافت.
• ارزش ناخالص تولید صنعتی آلمان در سال 1928 بر 84 میلیارد بالغ می شد.
• در سال 1932 به 38 میلیارد مارک تنزل یافت.
• بیکاری در آلمان به 44 درصد و در آمریکا به 23 درصد رسید.
• آلمان و آمریکا فقط به عنوان مثال نام برده می شوند.
• به استثنای یک کشور به نام اتحاد شوروی، همه کشورهای جهان را بحران جهانی در نوردید.
• مسئله اما فقط گسترش جهانشمول بحران و ژرفای فوق العاده آن نبود.
• بدل گشتن این بحران به حادثه تعیین کننده تاریخی دلیل دیگر دارد.
• مسئله این بود که این بحران پایان نمی گرفت.
• اگر به دنبال بحران اقتصادی عادی و معمولی رونق اقتصادی تازه ای از راه می رسد، در این دوره به دنبال رکود اقتصادی بحران ورحی و روانی از راه می رسید.
• پته «قوای باصطلاح خودشفابخش بازار» بکلی روی آب افتاده بود.
• تغییرات به عمل آمده در سیاست اقتصادی کارگر نمی شد.
• حکومت وضع اظطراری آلمان (برونینگ، پاپن و اشلایشر) مؤسسات دموکراتیک را تعطیل کردند و چپاول دستمزد و پس انداز لگام گسیخته ای را به راه انداخت.
• ولی اوضاع اقتصادی بمراتب وخیم تر گشت.
• رژیم آمریکا به ریاست فرنکلین روزولت سیاست اقتصادی جدیدی تحت عنوان «معامله جدید» به اره انداخت و با زیر قرض رفتن دولت به سرمایه گذاری دست زد تا پیامدهای بحران را تعدیل کند.
• اما سیاست اقتصادی «معامله جدید» هم به رونق اقتصادی خودکفا منجر نشد.
• وقتی هم که دولت آمریکا در سال 1937 برای کاهش اقراض دولت دست به اقداماتی زد، اقتصاد آمریکا دوباره به قعر قهقرا لغزید.
• به دنبال آن، تولید صنعتی در سراسر جهان در هم شکست.
• در امد ملی آلمان در فاصله سال های (1929 ـ 1932) 40 درصد و درآمد ملی آمریکا 58 درصد کاهش یافت.
• ارزش ناخالص تولید صنعتی آلمان در سال 1928 بر 84 میلیارد بالغ می شد.
• در سال 1932 به 38 میلیارد مارک تنزل یافت.
• بیکاری در آلمان به 44 درصد و در آمریکا به 23 درصد رسید.
• آلمان و آمریکا فقط به عنوان مثال نام برده می شوند.
• به استثنای یک کشور به نام اتحاد شوروی، همه کشورهای جهان را بحران جهانی در نوردید.
• مسئله اما فقط گسترش جهانشمول بحران و ژرفای فوق العاده آن نبود.
• بدل گشتن این بحران به حادثه تعیین کننده تاریخی دلیل دیگر دارد.
• مسئله این بود که این بحران پایان نمی گرفت.
• اگر به دنبال بحران اقتصادی عادی و معمولی رونق اقتصادی تازه ای از راه می رسد، در این دوره به دنبال رکود اقتصادی بحران ورحی و روانی از راه می رسید.
• پته «قوای باصطلاح خودشفابخش بازار» بکلی روی آب افتاده بود.
• تغییرات به عمل آمده در سیاست اقتصادی کارگر نمی شد.
• حکومت وضع اظطراری آلمان (برونینگ، پاپن و اشلایشر) مؤسسات دموکراتیک را تعطیل کردند و چپاول دستمزد و پس انداز لگام گسیخته ای را به راه انداخت.
• ولی اوضاع اقتصادی بمراتب وخیم تر گشت.
• رژیم آمریکا به ریاست فرنکلین روزولت سیاست اقتصادی جدیدی تحت عنوان «معامله جدید» به اره انداخت و با زیر قرض رفتن دولت به سرمایه گذاری دست زد تا پیامدهای بحران را تعدیل کند.
• اما سیاست اقتصادی «معامله جدید» هم به رونق اقتصادی خودکفا منجر نشد.
• وقتی هم که دولت آمریکا در سال 1937 برای کاهش اقراض دولت دست به اقداماتی زد، اقتصاد آمریکا دوباره به قعر قهقرا لغزید.
6
از بحران اقتصادی به بحران سیاسی
از بحران اقتصادی به بحران سیاسی
• بود و نبود دموکراسی بورژوائی مطرح بود.
• پرسشی بر لب ها بود:
• کدامیک جان سالم بدر خواهد برد، دموکراسی و یا حاکمیت بورژوائی؟
• شکست جنبش کارگری و پیروزی فاشیسم در آلمان و تقریبا در تمامت اروپا پاسخ خونین این پرسش را داد.
• نازی ها در آلمان هر راه سوسیالیستی برای غلبه بر بحران روحی و روانی را مسدود ساختند.
• نازی ها راه حل نوینی را نوید می دادند:
• جنگ چپاولگرانه نابود کننده ای در مقیاس بی سابقه ای به راه خواهیم انداخت تا برای سرمایه آلمانی ذخایر و معادن زیر زمینی و نیروی کار اجباری رایگان تأمین شود، رقبای بین المللی به زانو در آورده شوند و سرکردگی اقتصادی و سیاسی جهانی آن تضمین شود.
• اگرچه بر همه این نقشه های ضد انسانی خط بطلان کشیده شد، ولی جنگ جهانی دوم به بحران خاتمه داد.
• توسعه تسلیحاتی غول آسا، کشتار بی حد و مرز توده های انسانی، تخریب مهیب کارخانه ها، مراکز و وسایل تولیدی شرایط لازم را برای رونق اقتصادی در سال های پس از جنگ جهانی دوم پدید آورد.
سرمایه داری جان سالم بدر برد، 60 میلیون انسان اما نه.
ادامه دارد